نسخ قرآن به خبر واحدنسخ حکمی قرآنی به وسیله خبر واحد را نسخ قرآن به خبر واحد گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد. ۱ - تعریفنسخ قرآن به خبر واحد، مقابل نسخ قرآن به سنت متواتر بود. و عبارت است از نسخ حکمی از احکام قرآن کریم به وسیله خبر واحدی از معصومین (علیهم‌السلام). ۲ - اقوال علمای اسلامبیشتر علمای اسلام، نسخ قرآن کریم را به خبر واحد جایز نمی‌دانند، زیرا هر چند هر دو الهام گرفته از وحی می‌باشد، ولی قرآن کریم «مقطوع السند» و خبر واحد «ظنی السند» است. برخی از علمای اهل سنت مانند «غزالی» به جواز آن معتقد هستند، و وقوع آن را در نسخ بخشی از آیه وصیت که شامل وصیت برای والدین و اقرباء نیز می‌شود به حدیث نقل شده از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مبنی بر «اَلا لاوصیة لوارث» قبول دارند. یکی از دلایل معتقدان به عدم جواز تخصیص کتاب به خبر واحد مقایسه تخصیص با نسخ است؛ به این صورت که نسخ هم شاخه‌ای از تخصیص است، با این فرق که نسخ در مورد زمان، و تخصیص در مورد افراد مطرح می‌شود، و چون مسلّم است که نسخ کتاب به خبر واحد جایز نیست پس ملاک آن در تخصیص هم وجود دارد. اصولی‌ها در پاسخ گفته‌اند که اولاً: در باب نسخ، اجماع وجود دارد که نسخ کتاب با خبر واحد جایز نیست؛ ثانیاً: عقل، نسخ قرآنی را که به عنوان معجزه جاودانه رسول خدا تا روز قیامت باقی است و آیاتش آن‌قدر استحکام دارد که باید با تواتر ثابت شود، جایز نمی‌داند. [۱]
فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج ۸، ص ۵۳۱.
[۲]
ابو زهره، محمد، اصول الفقه، ص ۱۸۳.
[۳]
عزیز برزنجی، عبداللطیف عبدالله، التعارض و الترجیح بین الادلة الشرعیة، جزء ۱، ص ۳۲۸.
[۴]
مغنیه، محمد جواد، علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید، ص ۱۹۲.
[۵]
زحیلی، وهبه، اصول الفقه الاسلامی، ج ۲، ص ۹۷۱.
[۷]
فخر رازی، محمد بن عمر، المحصول فی علم اصول الفقه، ج ۳، ص ۳۳۴.
[۹]
غزالی، محمد بن محمد، المستصفی من علم الاصول (به ضمیمه فواتح الرحموت بشرح مسلم الثبوت)، ج ۱، ص ۲۲۶.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۸۳۷، برگرفته از مقاله «نسخ قرآن به خبر واحد». رده‌های این صفحه : نسخ قرآن به سنت
|